ამ დროს სიბერეზე დაჩივლებაზე ჭკვიანური არაფერია, რომელიც სასიხარულო ნამდვილად არაა. თუმცა აქ, სიბერე არაფერ შუაშია. დამნაშავე მხოლოდ ჩვენი სიზარმაცე და ტვინის დატვირთვის სურვილის არ ქონაა. და ეს მეცნიერულად დადასტურებული ფაქტია.
ახლახანს ამერიკელი ნეიროქირურგის, რაჰულ ჯანდიალის წიგნი „ნეიროფიტნესი ან ტვინი პროდუქტიული ცხოვრებისთვის“ წავიკითხე. რაჰულ ჯანდიალი მსოფლიოში ერთ–ერთი ყველაზე პატივსაცემი სპეციალისტია არა მხოლოდ ქირურგიაში, არამედ მძიმე დაზიანების, ინსულტის გადატანის ან ალცჰაიმერის ფონზე ტვინის აქტივობის აღდგენის სფეროში.
მთელი წიგნის განმავლობაში მთავარი იდეა წითელი ძაფივით გადის: ნებისმიერი დაავადების შემდეგ შესაძლებელია ტვინის მუშაობის არა მხოლოდ აღდგენა, არამედ მისი აქტივობის პიკზე მიღწევა. არაფერს ვამბობთ ასაკობრივ დაავადებებზე, რომლითაც საკუთარ გულმავიწყობას ვამართლებთ.
წიგნში ნეიროქირურგის მიერ შემუშავებული სისტემის მიხედვით ტვინის მუშაობის აღდგენის მრავალი შემთხვევაა აღწერილი. დღეს Vivien გიზიარებთ მარტივ, მაგრამ არანაკლებ ეფექტურ რეკომენდაციებს.
1. სუნთქვა „4-4-4-4“
ასეთ სუნთქვას ყურადღებიან ან რიტმულ სუნთქვასაც უწოდებენ. ვარჯიში რაჰულს არ გამოუგონია. პრაქტიკას უკვე 2500 წელზე მეტია იოგები და ბუდისტი ბერები იყენებენ. რაჰულმა ბევრ კვლევაში მონაწილეობა მიიღო, რომელთა შედეგებმა რიტმულ სუნთქვასა და ტვინის გაახალგაზრდავებას შორის კავშირი მეცნიერულად დაადასტურა.
- რიტმული სუნთქვის ფონზე ნუშისებრი სხეულის მუშაობა ძლიერდება, რომელიც ყველაზე ძლიერ ემოციებზე ადამიანის რეაგირებაზეა პასუხისმგებელი. ამით ადამიანი სტრესს უფრო ეფექტურად უმკლავდება. სტრესი კი ორგანიზმის სწრაფად დაბერების ერთ–ერთი მთავარი მიზეზია.
- რიტმული სუნთქვა თავის ტვინის ქერქში ნერვული ბოჭკოების ზრდას სტიმულირებს, რომელიც არა მხოლოდ გულისცემას და არტერიულ წნევას არეგულირებს, ყურადღების კონცენტრაციაზეა პასუხისმგებელი, არამედ ცივი გონების შენარჩუნებას ხელს უწყობს და მას ემოციური აფეთქებისგან იცავს. გამოდის, აზრობრივი პროცესები უფრო სწრაფად მიდის და სწორი გადაწყვეტილების პოვნას ნაკლები დრო სჭირდება.
- რიტმული სუნთქვის წყალობით ტვინის ნეირონების მუშაობა აქტიურდება და მათ შორის კავშირების რიცხვი იზრდება. შესაბამისად, უმჯობესდება ორგანიზმის ყველა კოგნიტური ფუნქცია: მეტყველება, ყურადღების კონცენტრაცია, ნივთების შეხების აღქმის უნარი და მიზანმიმართული მოძრაობის შესრულება. ანუ ყველაფერი, რაც ასაკობრივი დემენციის დროს პირველი იტანჯება.
- რეგულარული რიტმული სუნთქვა ტვინის სხვადასხვა ნაწილს შორის კავშირს აძლიერებს, გონებრივ აქტივობას ზრდის და, შესაბამისად, ნერვულ სისტემას ამშვიდებს. ეს ყველაზე საოცარია.
აღმოჩნდა, რომ რიტმული სუნთქვის ფონზე ე.წ. „მეექვსე გრძნობა“ მწვავდება. ეს ინტუიცია არაა. საქმე ტვინის უნარს ეხება, რომ ყველა ორგანოს და სისტემის სიგნალი დაიჭიროს და მცირე ცვლილებაზეც მყისიერი რეაგირება მოახდინოს, შფოთვის დონე შეამციროს და პანიკური შეტევები შეაფერხოს.
რიტმული სუნთქვის საოცარი გამაახალგაზრდავებელი ეფექტის შესახებ წაკითხვისას ვფიქრობთ, რომ ეს სისტემა გარკვეულ უნარებს მოითხოვს და პირველივე ჯერზე მისი შესრულება რთულია. თავიდან მეც ასე ვფიქრობდი, მაგრამ უფრო ადვილია.
პირველ რიგში, კომფორტული ადგილი იპოვეთ, ტელეფონი გამორთეთ, რომ მოულოდნელად არ შეგაწუხოთ, მოხერხებულად მოეწყვეთ და მოდუნდით. მხოლოდ 5-10 წუთით სცადეთ! თავიდან ქაოსური აზრები მოიშორეთ. ყურადღება სუნთქვაზე გაამახვილეთ და სხვა არაფერზე არ იფიქროთ. კიდევ მოასწრებთ.
- 4 დათვლაზე ცხვირიდან ღრმად ჩაისუნთქეთ (ეს მნიშვნელოვანია).
- სუნთქვა 4 წამით შეიკავეთ.
- 4 დათვლაზე მშვიდად ამოისუნთქეთ, კვლავ ცხვირით.
- მორიგ ჩასუნთქვამდე 4–მდე დაითვალეთ.
არ დაიჯერებთ, მაგრამ მხოლოდ ამის გაკეთებაა საჭირო. ჩემი აზრით, 5-10 წუთით ტვინის გამორთვა უფრო რთულია. ჯანდიალის თქმით, ბევრ მის პაციენტს რიტმული სუნთქვის დახმარებით ქირურგიული ჩარევა აღარ დასჭირდა.
2. კვირაში 2–ჯერ საუზმეზე უარი თქვით
ნეიროქირურგმა საფუძვლად ჯონ ჰოპკინსის უნივერსიტეტის ნეირობიოლოგების მიერ ჩატარებული სამეცნიერო კვლევის შედეგები გამოიყენა. კერძოდ, მარკ მატსონის ნაშრომები, სადაც დადასტურებით დამტკიცებულია, რომ წყვეტილი შიმშილი ორგანიზმის გაახალგაზრდავების პროცესებს ააქტიურებს და სიცოცხლეს ახანგრძლივებს.
რაჰული თვლის, რომ მცირე განტვირთვის დღეები დადებით გავლენას ახდენს ტვინის მუშაობაზე, ასევე ყველა ორგანოს გაღვიძებას აიძულებს და აქედან დადებითი რეაქციები მოდის. როგორიცაა სისხლში შაქრის დონის შემცირება, არტერიული წნევის რეგულირება და ნივთიერებათა ცვლის პროცესების გაძლიერება.
ჯანდიალმა ეს სისტემა პირველად თავად სცადა და ახლა არა მხოლოდ კვირაში 2–ჯერ არ საუზმობს, არამედ ე.წ. 16 საათი შიმშილობს. ამ დროს ბოლო კვება მაქსიმუმ 5 საათზეა, ხოლო მომავალ საუზმემდე მხოლოდ წყალი და ჩაი შეუზღუდავი რაოდენობით.
მისი თქმით, ასეთი კვების სისტემა კონცენტრირებაში, ურთულესი ოპერაციის დროს მრავალსაათიანი დაძაბულობის მარტივად გადატანაში, საღი გონების შენარჩუნებასა და კოორდინაციაში ეხმარება.
ნეიროქირურგი თავის პაციენტებს ურჩევს, რომ კვირაში მაქსიმუმ 2–ჯერ, 3 დღიანი შუალედით, საუზმეზე უარი თქვან. ეს სრულად საკმარისია, რომ დემენციის განვითარება შეაფერხოთ და მეხსიერების დაკარგვასთან დაკავშირებული დაავადებები თავიდან აიცილოთ.
3. ნაკლებად დაჯექით და დაწექით, ვიდრე დგახართ
ადამიანი სიარულის დროს ჭკვიანდება, ხოლო დგომისას ინფორმაციას უფრო სწრაფად იმახსოვრებს.
უმეტესობა ჩვენგანი დიდ დროს მჯდომარე პოზაში ატარებს. ამას დაუმატეთ 8 საათიანი ძილი და გამოდის, რომ ტვინისთვის სასარგებლო ვერტიკალურ პოზაზე დიდი არაფერი რჩება. ეს კი ადამიანის ბუნებას ეწინააღმდეგება, რადგან ადამიანის ტვინი სწორად მოსიარულეებისთვის არის შექმნილი.
სწორედ ვერტიკალურ პოზაში იწარმოება ცილების BDNF (ტვინის ნეიროტროფული ფაქტორი) მაქსიმალური რაოდენობა, რომელსაც ახალგაზრდა ნეირონების ძიძა პროტეინს უწოდებენ. ის არა მხოლოდ მათ წარმოებას სტიმულირებს, არამედ მათ განვითარებას აკონტროლებს და გადარჩენაში ეხმარება.
დამეთანხმეთ, არაფერი რთული, შრომატევადი და შეუსრულებელი არაა. განსაკუთრებით მაშინ, როცა საქმე ხანდაზმულობამდე საღი გონების შენარჩუნებას და ორგანიზმის გაახალგაზრდავებას ეხება. მეთანხმებით?
